Predavanje prof. Ane Stefanović
Jevrejska opština Beograd
26. januar 2018.
Član Umetničkog odbora Rosi festa, uvaženi muzikolog i profesor Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu, dr Ana Stefanović, drugog dana festivala održala je predavanje Delo Salamona Rosija u osvit muzičke modernosti u galeriji Jevrejske opštine Beograd.
Delo Salamona Rosija u osvit muzičke modernosti
Delo salamona Rosija (Salamone Rossi, Mantova, oko 1570-1630), jevrejsko-italijanskog violiniste i kompozitora, muzičara, a zatim, koncertmajstora na dvoru Vojvode Frančeska Gonzage (Francesco Gonzaga) u Mantovi, pripada širokom kulturnom i umetničkom kontekstu na prelazu iz XVI u XVII vek. Prelaskom iz renesansne u baroknu muziku, kojim je narušeno stilističko jedinstvo crkvene kontrapunktske muzike, i u kojem je rođen novi stil profane pozorišne muzike usmeren na muzičko izražavanje verbalnog teksta, otvoren je estetički rascep i nastala je živa debata između pristalica starog i novog stila (stile antico i stile moderno). Salamone Rosi je radio u tom kontekstu proklamovane modernosti, novog estetičkog i poetičkog usmerenja muzike.
U okolnostima narušenog stilskog jedinstva kompozitori tog vremena je “trebalo da postanu dvojezičari”, da se podsetimo reči Manfreda Bakofcera (Manfred Bukofzer), komponjući u oba stila − koje je Klaudio Monteverdi (Claudio Monteverdi) nazvao prima prattica i seconda prattica − tako što su prvi savladavali obrazovanjem, dok su drugi sami praktikovali. Ipak, Salamone Rosi je bio “dvojezičar” na mnogo nivoa, znatno više od bilo kog kompozitora njegovog vremena: najpre, pripadao je jevrejskoj zajednici Mantove i, istovremeno, krugu plemića oko Vojvode od Gonzage; govorio je dva jezika, hebrejski i italijanski i služio se dvama pismima; koponovao je vokalnu i instrumetalnu svetovnu muziku i crkvenu muziku i u oba stila: prima prattica visoke renesanse i seconda prattica nastajućeg baroka; najzad, u njegovom najznačajnijem delu, Ha-Shirim asher li-Sholomoh (Salomonove pesme, Venecija, 1620), zbirci psalama, pesama i himni, kanonske tekstove sinagogalne liturgije na hebrejskom jeziku i pismu komponovao je u stilu katoličke crkvene muzike, moteta i misa, kakvi su pisani na latinske tekstove i, najčešće, na napeve preuzete iz Gregorijanskog pevanja.
Ovde se može postaviti pitanje o tome kako se delo i aktivnost Salamona Rosija uklapaju u okvir “modernosti” koji su zahtevali i ostvarili njegovi savremenici i, istovremeno, izneti hipoteza da je Rosijeva ukupna muzička aktivnost bila “modernija” u univerzalnom smislu te reči.
Biografiju dr Ane Stefanović možete pročitati u odeljku O nama.
